Malakka; Het Centrum van de Wereld

Ikonen uit het verleden. 
Je merkt aan alles dat Malakka niet zo maar een stad is. Het is doordrenkt met geschiedenis! Aan de overzijde van de rivier zijn nog straten, die een Nederlandse naam hebben: Heerenstraat (Jalan Tun Cheng Lok) en Jonkerstraat (Jalan Hang Jebat).  De Heerenstraat met de nederlandse handels-woningen, de sultanaats-woning,  de nederlandse muren van de stad,  de portugese toegangspoort van het fort en de portugese- maar ook de chinese wijk zijn levende ikonen van een rijk verleden.  

Joost of Justus Schouten (Rotterdam – Batavia, 11 juli 1644) was een koopman in dienst van de VOC. Schouten was een linguïst, diplomaat, verslaggever en lid van de Raad van Indië. De Britse historicus C.R. Boxer typeert Schouten als ‘zonder twijfel een van de meest bekwame en energieke figuren onder de vele kundige dienaren waarover de VOC in de zeventiende eeuw kon beschikken’.

Hij typeerde Malakka als volgt:

M	Mighty walls
A	Abounding in buildings
L	Land of Charm
A	Attractive gardens
C	Chaotic after plunders
C	Climate feverish
A	Anaemic after the war

Homo-haat
Ondanks zijn grote verdiensten voor de VOC werd hij in 1644 vanwege homoseksuele handelingen geëxecuteerd. Het is een schande! 

Malakka; Het Centrum van de Wereld
Malakka was in de 15e eeuw het centrum van het Maleische Sultanaat. Gedurende de bloeiperiode werd in de haven druk gehandeld in goud, zijde, thee, opium, tabak, parfum, kruiden en andere handelswaar uit de naburige landen, Europa en Zuid-Amerika. Malakka bereikte het hoogtepunt van zijn macht tijdens het bewind van sultan Mansur Shah, die regeerde van 1459 tot 1477. 

de specerijen-handel
In 1511 kwam een Portugese vloot onder commando van Afonso de Albuquerque te Malakka aan, viel het leger van het sultanaat aan en versloeg dit. Hierna liet De Albuquerque een fort bouwen op een natuurlijke heuvel bij de zee. Hij geloofde dat Malakka een belangrijke havenstad zou worden, die Portugal in contact kon brengen met de specerijenhandel in China. In deze tijd richtten de Portugezen overal posten op, onder meer in Macau, China en Goa, zodat een rij van bevriende havens ontstond ten behoeve van de schepen die naar en van China voeren.Porta de Santiago
Het fort bestond uit een lange muur en vier torens. Een daarvan was een vier verdiepingen hoge donjon, terwijl de anderen bestemd waren tot munitie-opslagplaats en als verblijfplaats voor de commandant en zijn manschappen. Het dorp bevond zich grotendeels binnen de muren van het fort. Naarmate de bevolking van Malakka zich uitbreidde werd het fort te klein en in 1586 vond er nieuwe aanbouw plaats.

de VOC aast op een handelspost
Ook de Nederlanders zagen het strategisch belang van het beheersen van de Straat van Malakka in. In 1606 sloot Cornelis Matelieff een verdrag met de sultan van Johor om Malakka te belegeren. Wanneer Malakka werd ingenomen zou de stad aan de VOC toekomen. Lukte het niet Malakka in te nemen dan zou de Compagnie een ander gebied van de sultan krijgen als handelspost. Matelieff had daarvoor o.a. Bintan en Karimon in de Riouw Archipel in gedachte. De handelspost werd echter in 1619 Batavia. De betrekkingen met de sultan van Johor werden goed onderhouden. Na een aantal vergeefse pogingen van de Hollanders om de Portugezen te verslaan, werd Malakka in 1641 na een belegering van acht maanden veroverd dankzij samenwerking met Johor.

In mei 1605 vertrok hij als admiraal van een vloot van elf schepen naar Azië met de opdracht de Spaans-Portugese vijand in dat verre werelddeel zoveel mogelijk schade toe te brengen en een voet tussen de deur te krijgen bij de winstgevende handel in specerijen en andere producten uit de regio.

Matelief ging voortvarend te werk. Hij belegerde Malakka, een centrum van de Portugese macht in Azië, leverde slag met een sterke Portugese vloot, probeerde de greep van de VOC op de Molukken te vergroten en deed zijn best handelsrelaties met China aan te knopen.

In 1609 stelde Matelieff voor dat er een permanente vestiging moest komen zodat een intra-Aziatisch handelsnetwerk kon worden opgezet. De leiding moest in handen komen van een gouverneur-generaal. Tot dan toe had de admiraal van de vloot die functie op zich genomen. Er moest een plaats worden gezocht die zou moeten dienen als “rendez-vous” voor de schepen. Dat zou Ternate worden. Het specerijenmonopolie moest inzet van de strijd worden. In het daaropvolgende jaar zou een overeenkomst op Ambon worden gesloten met een aantal plaatselijke vorsten. In 1618 werd hij door prins Maurits benoemd in de vroedschap van Rotterdam. In september 1608 was hij terug in Rotterdam. Hij overleed in die stad in 1632. Cornelis Matelieff de Jonge heeft een praalgraf in de Sint-Laurenskerk te Rotterdam, naast Jan Jansse van Nes en Witte de With.

In de Nederlandse tijd werd Malakka het centrum van de handel op het Maleisische schiereiland. Malakka verloor evenwel haar belang in de internationale handel in Zuidoost-Azië aangezien dat door de Nederlanders in Batavia geconcentreerd was.
Vanaf het begin van de 18e eeuw nam de invloed van de Boeginezen in het rijk van de sultan van Johor toe. In 1709 verhuisde de sultan van het vasteland naar Riouw. Meer en meer werd de sultan een werktuig van de Boeginezen met Riouw als bestuurscentrum. Uiteindelijk werd die situatie de sultan te veel en hij zocht halverwege de 18e eeuw contact met de Verenigde Oostindische Compagnie. De Boeginezen sloten Malakka zelfs in totdat in juli 1757 versterkingen uit Batavia de Boeginezen noopten het beleg op te heffen.

Toen de Fransen Holland in 1795 bezetten, gaf de verbannen Prins Willem van Oranje opdracht dat alle Nederlandse koloniale bezittingen overgedragen moesten worden aan de Britten, bondgenoten van Holland, gedurende de oorlog met Frankrijk. De Britten voorzagen dat de Nederlanders belangrijke rivalen zouden worden van hun eigen handelscentra in Maleisië als Malakka weer zou worden overgedragen. Daarom begonnen zij in 1807 het fort te slopen en dwongen zij de bevolking naar Penang te verhuizen. Stamford Raffles, de stichter van Singapore stak hier een stokje voor en in 1824 kwam Malakka onder officiële Britse heerschappij toen het met de Nederlanders werd geruild tegen de Sumatraanse havenstad Bencoolen (Benkulu).

 

 

periode	jaren	gebeurtenissen
incidentele contacten	1602-1640	nederlandse contacten megt de sultan van Johor
1e nederlandse periode	1641-1700	de belegering van Malakka, herbouw van de stad, promoten van de handel in de straat van Malakka
2e nederlandse periode	1700-1795	hoogtij jaren van de nederlandse handel, oorlog met de Bugis, en afbrokkelen van de VOC
transitie periode	1795-1825	Malakka is in handen van de engelsen ( 1795-1818)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Bericht geplaatst in Azië, Logboek

• Maleisië