leven langs het water

Bangkok is gebouwd rond de rivier Chao Phraya, de stad wordt doorkliefd door vele kanalen. Khlongs, zoals de Thai ze zelf noemen. Omdat de metropool overbevolkt is met naar schatting 12 miljoen mensen (maar vermoedelijk veel meer) wordt er ook op en aan het water gewoond in zeer armoedige omstandigheden.

Het leven naast het water
Als we met de E-Bike club van Bangkok de rivier afvaren komen we werkelijk de meest prachtige en tegelijkertijd ook de meest schrijnende situaties tegen langs het water. Huizen die half verrot in het water hangen. Vol met schimmels. Van waaruit iemand een emmer met afval leegt in de rivier. Een stukje verderop springen en spartelen een handjevol jonge kinderen in het water en wordt er gevist in het zelfde water. Wat betekent dit voor de gezondheid van kinderen en de mensen die langs het water wonen?

de klongs als toeristische attractie
Het ‘Venetië van het Oosten’ is de bijnaam van Bangkok. De vele klongs zijn wereldberoemd evenals de langstaartboten die uitermate populair zijn bij de toeristen. Maar er dreigt een catastrofe voor de hoofdstad met zijn ruim 12 miljoen inwoners. Experts roepen al jaren dat de stad dreigt onder te lopen door de stijgende zeespiegel en het verzakken van de bodem. Veel deskundigen zijn het met elkaar eens, zowel de OESO als de Universiteit van Colorado stelde vast dat Bangkok een potentieel gevaar loopt. Ook het WereldNatuurFonds en de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) stellen in diverse rapporten dat Bangkok zeer kwetsbaar is voor overstromingen als gevolg van de klimaatwijziging. In 2007 had het VN-Klimaatplanel Bangkok ook al genoemd als een van de dertien wereldsteden die het risico lopen om te overstromen. Daar komt nog bij dat de Chao Phraya-delta, waarin Bangkok ligt, 5 tot 15 centimeter per jaar zinkt. Dat is een gevolg van grondwaterwinning.

Deskundigen luiden de noodklok
Door slechte ruimtelijk ordening moeten veel kanalen wijken voor wegen en woningbouw en stijgt de kans op een ramp ieder jaar. Professor Danai Thaitakoo van de Chulalongkorn-universiteit zegt dat vooral tijdens het moessonseizoen de stad niet is opgewassen tegen de combinatie van zware regens, stormvloed en water dat de Chao Phraya-rivier naar zee probeert af te voeren.

Watersnoodramp 2011
Landen in Zuid-Azië worden nog altijd geteisterd door hevige regenval, die overal in de regio dodelijke overstromingen en landverschuivingen veroorzaken. Het is de jaarlijkse moessontijd. In deze periode, die grofweg loopt van mei tot oktober, valt er veel regen. Thailand wordt bijna jaarlijks geplaagd door overstromingen, dit komt vooral door de grote ontbossing die plaatsvindt. Wanneer het extra veel regent tijdens de moesson, veroorzaakt dit grote modder- en waterstromen. In 2011 was de grootste overstroming in een halve eeuw!

De Klongs
“Langs de ‘klongs’, de kanalen die door Bangkok stromen, liggen illegale huizen, een soort sloppen, waar veel mensen wonen die vanuit het platteland naar de stad zijn getrokken. Deze intensieve bewoning levert twee problemen op: door de huizen wordt het doorstromen van de ‘klongs’ bemoeilijkt en is baggeren niet goed meer mogelijk en voor de bewoners levert het wonen aan de ‘klongs’ de nodige overstromings risico’s op.

de grote trek naar de stad
Doordat de bevolking vanuit het platteland naar de stad trekt, krijg je een aantal gevolgen die elkaar versterken. De stad dijt vooral uit aan de oost- en westkant waar de wetlands en rijstvelden liggen. Die zorgen er voor dat het water dat vanuit het noorden naar beneden en langs de stad stroomt, gedoseerd wordt. Door de verstedelijking in deze gebieden verdwijnt deze waterberging in rap tempo waardoor het overstromingsprobleem alleen maar toeneemt. Het tweede punt is dat de eeuwenoude irrigatiesystemen in landbouwgebieden in het noorden niet meer goed onderhouden worden wanneer deze migratie naar de stad doorzet. Hierdoor verliezen deze gebieden hun veerkracht om bij pieken water op te vangen en geleidelijk af te geven.

Bangkok verdwijnt in de toekomst onder water
Ook Samith Dharmasaroja, een voormalige directeur-generaal van de meteorologische dienst, verwacht dat het gehele stedelijk gebied van Bangkok binnen 20 tot 30 jaar onder water loopt. Hij roept de regering daarom op om net zoals in Nederland massaal dijken te bouwen langs de kust. Die zouden 4 miljard dollar kosten. “De regering moet zo snel mogelijk een beslissing nemen, want als het water stijgt, kun je niets meer doen. Bouwen zal zeer moeilijk worden wanneer het zeeniveau stijgt.”

Bangkok ontkent het probleem
Volgens de ingenieurs van de Bangkok Metropolitan Authority is er weinig aan de hand. Er is er te weinig wetenschappelijk bewijs dat de stad de klimaatverandering niet zou aankunnen. Ook zijn ze er van overtuigd dat de stad het water de komende dertig jaar kan tegenhouden, onder ander door de bouw van 70 kilometer vloedmuren langs de Chao Phraya.

Deltaplan voor Bangkok
Om bangkok te beschermen voor het water zijn dijkversterking nodig, maar ook aanleg van grootschalige waterbergingen, nieuwe kanalen voor waterafvoer op het hoogste schaalniveau, maar ook naar ontwikkelingen op lokale schaal op het niveau van woonwijken. Het gaat ook om innovatieve technologie voor de voorziening van drinkwater, sanitair en energie en van waterbesteding en duurzaam bouwen.

Amfibie huis
De Thaise architect Chutayaves Sinthuphan, heeft onlangs een experimenteel amfibisch huis ontworpen voor de Thaise National Housing Authority. ‘Amfibische architectuur bouwt structuren voor zowel droge als natte omstandigheden. In normale tijden staan de huizen op het droge, maar tijdens een overstroming stijgen ze met het water mee’, zegt de aan de universiteit van Columbia opgeleide architect.

vooruit naar vroeger
Chutayaves zegt dat het ideaal zou zijn als alles op palen kon worden gebouwd, zoals in de traditionele Thaise dorpen. Maar in het sterk verstedelijkte land is die traditie een uitzondering geworden. ‘In de Thaise gezinnen blijven de volwassen kinderen thuis wonen. Er komen kleinkinderen, er is meer plaats nodig en de benedenverdieping wordt in gebruik genomen. De lege ruimte van vroeger wordt dus woonruimte.’

ruimte voor de rivier
‘We moeten met de natuur leven in plaats van ertegen te vechten’, zegt architect Chutayaves over de amfibische architectuur. ‘Wij onderzoeken hoe Bangkok kan overleven als het water verscheidene meters stijgt. Architecten die denken zoals hij worden in Thailand echter nog als buitenbeentjes beschouwd. ‘De mensen hebben een kort geheugen. Het zal waarschijnlijk nog eens tien jaar duren voor het publiek begrijpt dat er in Bangkok echt iets moet gebeuren.’

[Diavoorstelling tonen]

• Thailand