dagboek van de machtige Sungai Mahakam rivier

20 nov. Balikpapan, Samarinda- Loa Janan/ Kota Bangung – Tenggarong- Muara Muntai

Naar het hart van Borneo
We volgen de komende dagen de Sungai Mahakam rivier landinwaarts en gaan richting de “Muller Mountains”, naar het hart van Borneo; “de microcosmos van kalimantan”. Als je de Sungai Mahakam rivier afvaart zie je Kalimantan in het klein.  Zo zien we onderweg de kolen mijnen, houtkap activiteiten en houthakkersdorpen, palmolie plantages, meren, wetlands, kreken, dorpjes, steden en longhhouses. Wild is overal te vinden zoals otters, pythons, makaken, proboscis apen, varanen, hornbills, dolfijnen en roofvogels (Burung Elang).

 

Sultan Kutai Kertanegara Mulawarman
We bezoeken ook nog het vroegere paleis van de Sultan Kutai Kertanegara Mulawarman in Tenggarong. Hier zien we zijn indrukwekkende collectie van keramiek, Dayak kunst en nog veel meer moois. 

herstel van de bosbranden
We rijden door de wouden van Kalimantan. Enorme meranti plantages maar ook palmolie-plantages en tropisch regenwouden flitsen aan ons voorbij. Wat ons wel opvalt is dat de kale vlaktes van de bosbranden 7 jaar geleden volledig gevuld zijn met meranti plantages.

LAKEDISTRICT: KOTA BANGUN naar MELAK

21 nov: Muara Muntai- Tanjung Isuy
We zijn onderweg naar Muara Munta. Maar voordat we er zijn moeten we ook nog Lake Semayang Lake Melinntang en Lake Jempang oversteken met een apal biasa. 

the wooden village
Vanaf Kota Bangung nemen we een gemotoriseerde kano en steken we het grootste meer Lake Semanyang over naar Muara Muntai, “the wooden village”. Als we aankomen zien we een enorme hoeveelheid kano’s, steigers, op het water gebouwde huizen en een wir-war van steigers, gemaakt van ijzerhout.

ijzerhout
Uitgaande van de prijs van ijzerhout in die tijd zou je kunnen zeggen dat hier de straten belegd zijn met goud. De rivierzijden hebben een 20 km lang wandel en brommer-pad dat veel geluid maakt als er verkeer overheen gaat. Dit noemen ze de “Mahakam Soundscape”. Het is even wennen want dit geluid gaat dag en nacht door.

 

zwaluw-melkers
En dan heb ik het nog niet gehad over de geluiden die via een bandje vanuit de zwaluwkasten worden verspreidt. Hier maken de zwaluwen hun zwaluwnestjes, en deze zwaluwnestjes worden op de markt verkocht voor meer dan 18 miljoen roepia per kilo. Dat is meer dan wat een docent verdient in Indonesië. 

We overnachten in Penginapan Abadi, Jalan RA. Kartini Rt 01. No 07 Muara Muntai, Kukar ( Kaltim) Echt een aanrader! (08125522668)

22 november: Tanjung Isuy- Lake Jempang – Jantur Village – Ohong rivier – Lake Semayang, Lake Melintang- Melintang village en Perigi village- Tanjung Usui

De volgende dag gaan we met de gemotoriseerde kano verder . Eerst bezoeken we Jantur Village.  We zien hier veel waterhyacinten en gedroogde-vis,(ikan kering) De gedroogde vis ligt ook op het dak te drogen. Een enkele ooievaar heeft ook de vis op het dak gevonden ?

 

 

 

 

rivier-safari
Als we als “Livingstone” de Ohong rivier afgaan start direct onze rivier safari. Vanuit de kano zien we direct al tientallen neusapen.  Ook zien we wel honderd ijsvogels.  Ook ooievaars, ibissen, duizenden zwaluwen ( = standvogel in Indonesië) , visdiefjes, makaken, en slangen hebben we gezien.

lake district
Als we de meren Lake Semayang, Lake Melintang kruizen varen we door kilometers grote plakaten met water-hyacinten en kruidje roer me niet en andere dichte begroeiing. Langs de vaarroute zie je mensen zich wassen, kinderen zwemmen in het water, maar ook de toiletten staan boven het water opgesteld.

 

Kuang Kai
We overnachten in Tanjung Usui (benuaq dayak) waar we ‘avonds nog een kuang Kai ceremonie meemaken. De mensen zijn animist (en katholiek) en herdenken hier de nabestaanden door botten op te graven en deze te vereren! Geluk staat tijdens dit festival centraal.  Aan het plafond hangen plastic spullen die bestemd zijn voor de overledenen omdat ze geloven in een hiernamaals of reïncarnatie. Dit terwijl ze zulke mooie vlechtwerken en stoffen kunnen maken, komt dit erg kitsch en beledigend over.  Beneden wordt gegokt, terwijl boven in het longhouse wordt gebeden. Voor ons een bijzondere combinatie. We hebben het snel bekeken en gaan lekker slapen…  Dat dachten wij tenminste…. Onze kamer in het longhouse zag er al niet zo fris uit, maar die nacht krijgen we toch een stortbui, dat is niet normaal. Het leek net of de zondvloed over ons werd uitgestort, maar dit schijnt normaal te zijn in Borneo. De lekkage zit net boven ons bed en we verhuizen van bed midden in de nacht.

benuaq dayak
De volgende dag is al het water verdwenen en schijnt de zon weer. Net of er niets gebeurt is. We maken een wandeling naar een ander longhouse. Hier staan een aantal weefgetouwen in het longhouse opgesteld en zit een oude dame te weven. Omdat het de avond er voor feest is geweest is zij de enige die productief is deze dag. Wel interessant om te zien dat er in dit longhouse een project heeft gedraaid met vrouwlijke ondernemers rondom het thema: Sustainable Consumption and production ( SCP) of hand-woven eco textiles. De steden die meededen aan dit project waren: Songket, Ulos, Lurik, Abaca en Ikart. Het project is opgezet door de Nederlandse organisatie HIVOS, maar ook de Europese Unie, Cita Tenun Indonesia (CTI), NTFP-EP, ASPPUK. Op de terugweg bezoeken we nog een houdsnijder die houdsnijwerk maakt uit ijzerhout. Je snapt wel dat dat een zware klus is. Hij loopt inmiddels rond met een enorme bochel! We hebben een donatie gedaan voor deze oude man. 

LOWER MAHAKAM: SAMARINDA – KOTA BANGUN

22 november Tanjung Isuy, Mancong, Sungai Mahakam rivier

Deze rivierreis is het doel
Om een uur of 8 ’s avonds kunnen we dan eindelijk opstappen op de Kapal Biasa.
Deze tocht duurt 3 dagen en twee nachten.Boven de cargo hebben ze een grote slaapzaal gemaakt.  We schudden nu de laatste restjes van gemak en luxe van ons af! De bedden zijn niet schoon en er zijn ook geen hoeslakens.  Onze sarong geeft uitkomst! Hopelijk hebben we na afloop geen vlooien. Als wij aan boord gaan wordt er tegelijk ook heel veel vis ingeladen. Soms in ijs verpakt, maar ook levende vis in grote plasticzakken gevuld met water. Wij gaan eten en gaan nog even boven aan dek zitten. Het zoeklicht gaat aan; op zoek naar bootjes en grote boomstammen die de schipper probeert te omzeilen. We zijn moe en vallen met het geluid van de motor langzaam in slaap in de enorm grote slaapzaal waar wordt gerookt en de motor goed te horen is.

23 november Tanjung Isuy, Mancong, Sungai Mahakam rivier

Shortlist van Borneo
Vandaag zijn we de evenaar over gegaan! Niet heel bijzonder, want je merkt niets. Wij zien het landschap aan ons voorbij trekken. Het eerste deel van de rivier is breed en we zien nog veel menselijke activiteiten. Zo is er ook veel transport van steenkolen, grote stukken hout en het halffabricaat van de palmolie plantages.  Dit is de “shortlist van Borneo”. Over al deze producten is veel te zeggen. Gelukkig daalt de prijs voor kolen en komen we ook kolen mijnen tegen die niet meer in werking zijn.  Dit is een van de grootste boosdoeners van de klimaatverandering. Verder is palmolie de grootste bedreiging voor de ontbossing van het tropisch regenwoud van Borneo. De houtvesters hebben echter ook hun bijdrage. IJzerhout is het hardste hout wat er bestaat. Deze houtsoort is erg gewild. Deze woudreuzen worden als drijvende vlotten naar Samarinda vervoerd. Tot op heden heb ik geen grote kale vlaktes gezien, maar wat niet is kan nog komen….  De coulissen van de rivier verhullen dit! Er worden wel veel meranti plantages aangelegd omdat dit tropische hout veel geld opbrengt op de markt. Ik vraag me af of dit hout het Eco-keurmerk FSC mee krijgt. Bedenk goed wat je doet in Nederland als je meranti hout gebruikt! Wij zijn een onderdeel van de oplossing.

Indonesië is het land van de glimlach
De tocht op de machtige Sungai Mahakam duurt vooral zo lang doordat er heel veel vracht vanaf Samarinda naar Long Bagun mee moet. Voor ieder klein pakketje of trekkerband wordt gestopt. 3 x toeteren en dan wordt er vaak ook nog gewacht op de mensen. Dat is bij ons wel anders. Ze brengen je in principe bij ieder dorp of aanlegsteiger. Het is dus voor ons heel lastig om te weten waar je moet opstappen want de opstap-plekken kunnen overal zijn.  ? En iedere avond worden we weer getrakteerd op een mooie zonsondergang.

24 nov: Tering Long Iram, Datah Bilang, Rukun Damai

The Last Frontier
We zitten de hele dag voorop het schip. Het is toch wel bijzonder om zo het landschap van “Trans Borneo” te zien veranderen. We zien ook op sommige plekken “Karst-gebieden” voorbij komen, maar ook steenkool-lagen en zandvlaktes waar goud worden gewonnen. Dit gebied voelt aan als: ”The Last Frontier” van Indonesië.

24 november: Rukun Damai- Batah Bilang- Long Bagun
We hebben tot op heden geen iriwadi dolfijnen gezien en ook geen krokodillen.  De dag gaat voorbij met kijken, lezen, eten en kijken en dutten…..We bezoeken onderweg Batah Bilang ( Dayak stam) als er veel gelost moet worden ter plekke. We bezoeken een long-house en een totempaal en gaan weer aan boord. ‘s Avonds zijn er al veel minder mensen aan boord. We gaan de nacht weer in. Morgen komen we aan in Long Bagun. ’s Nachts krijgen we weer een enorme stortbui. Het schip vaart gewoon door.

25 november Long Bagun

karet-time
Als we wakker worden is het zonnetje er en gaan we vrolijk verder. Vandaag komen enorme Karst gebergtes voorbij.  We dachten vandaag vroeg aan te komen maar door het overlijden van iemand moeten we onderweg een tijd aangemeerd blijven en komen we geen stap verder: karet-time! Het is weer tijd om te onthaasten. Slow-life! We zijn aangekomen in Long Bagun. Hier overnachten we in Penginapan Polewali. 

 

25 november Long Bagun- Batah Bilang – Rukun Damai – Datah Bilang

de machtige Sungai Mahakam rivier
We gaan de volgende dag terug naar Samarinda en nemen de Kapal Biasa terug over de machtige Sungau Mahakam rivier. De stroming is enorm! Het is nog even onduidelijk op welk platform we moeten staan, maar om even over zeven komt de Kapal Biasa Gubang langs varen. 

NO INSTAND BAMISOEP!
Op de terugweg zien we het landschap in omgekeerde richting. Ook zien we nieuwe stukken omdat we veel eilanden in de rivier passeren via een andere vaarroute. Deze reis heeft nog meer rust in zich. “Go with the Flow”. We gaan de middag tegemoet. Het is lunch-time! De keuken is op dit schip minder uitgebreid. Ik bestel instand noodles waar alleen heet water bij hoeft. Als ik de noodles heb opgegeten gooi ik de noodle verpakking in een (vuilnis-?) emmer. De dame van de keuken geeft mij het signaal: “geef het aan mij”, waarop ik haar aanwijzingen opvolg. Met een grote zwaai gooit ze mijn noodle-verpakking zo over boord. Ik was erg verbaasd en eigenlijk heel erg kwaad van binnen. Ik heb niets gezegd! De rest van de dag heb ik niets meer uit haar keuken gekocht waar een verpakking om heen zit. Ik ben onderdeel van de oplossing! De rivier is het afvoerputje van de beschaving hier in Indonesie  ☹ Na het eten gaat het flink regenen en gaan we op tijd naar bed. Op de kepen beschouwd zijn we nog nooit zo vroeg naar bed gegaan. Er is op de boot ook verder weinig te doen als je niet naar buiten kunt kijken en het regent!

26 november: Datah Bilang, Long Bagun- Rukun Damai- Datah Bilang- Samarinda

Religie in de jungle
De volgende dag zien we weer verschillende opstap plaatsen. Soms ook met een flinke kerktoren. We zitten in het gebied van de Dayak ‘s. Zij hebben een animistische levensbeschouwing, maar zijn daarnaast ook vaak katholiek “geworden” door de missionarissen uit Europa.

Op de boot communiceren we vooral met Google Translate. Deze app  brengt mensen echt dichter bij elkaar. Hij is ook offline te gebruiken! Veel mensen willen ook Engels leren dus worden we vaak aangesproken op de boot.  

We zijn blij als we aankomen in Samarinda en de luxe weer kunnen voelen. We overnachten in Hotel Mesra. Wat een verademing! 

 

Bericht geplaatst in Azië, Logboek

• Indonesië