Suu Kyi bracht vijftien jaar onder huisarrest door op haar eigendom. In 2010 liet de militaire junta haar vrij. Met voorsprong won ze in 2015 de verkiezingen. Suu Kyi, destijds een symbool van democratie, kreeg internationaal felle kritiek voor Myanmars behandeling van de Royingya-bevolking. De VN en de VS spraken zelfs van “etnische zuivering”. Toch blijft de Nobelprijswinnares in haar land immens populair.
Jarenlang stond Aung San Suu Kyi te boek als voorvechtster van democratie en mensenrechten. Anno 2017 is ze in de schijnwerpers als politica die haar principes heeft verkwanseld. Het verhaal van onfeilbaar boegbeeld naar verguisde leider scoort. Ironisch genoeg plaatsten veel van de huidige critici Aung San Suu Kyi in het verleden op een voetstuk. Ook media speelden een grote rol om haar tot mythische proporties uit te laten groeien.
etnische lappendeken
De strijd tussen de fotogenieke oppositieleider en de lompe generaals had zo’n Beauty and the Beast-gehalte dat het van serieuze berichtgeving over het labyrint aan spelers in de etnische lappendeken veelal niet kwam. Het hielp dat Suu Kyi met haar Nobelprijs uit 1991 het morele gelijk aan haar zijde had. Icoon, noemden de mensen haar, heilige zelfs. Aanduidingen die ze overigens verafschuwde.
Dat gaat onze moeilijkste tijd worden
Toen in de jaren van de inktzwarte dictatuur een vrijer Birma (nu Myanmar genaamd) nog een verre droom leek, voorspelde ze: „Dat gaat onze moeilijkste tijd worden.” Ze waarschuwde dat een democratisch gekozen regering na decennia van militair wanbeleid een failliete inboedel en diep wantrouwen tussen bevolkingsgroepen zou erven. Ik moet vaak aan haar woorden denken nu die tijd is aangebroken.
Als Adviseur van Staat leidt ze een regering die uit nieuwkomers of omstreden oudgedienden bestaat, met een takenpakket waar bijna geen beginnen aan is. Er spelen minder fraaie eigenschappen op die tijdens haar huisarrest nauwelijks aan de orde waren. Autoritaire stijl, onvermogen tot delegeren en onwil om te luisteren of kritiek te incasseren.
Nog steeds telt loyaliteit zwaarder dan competentie.
Ook het tekort aan vers bloed en capabele adviseurs heeft ze deels aan zichzelf te danken. Om zich te weren tegen intriges, verraad en spionage verliet ze zich op een kleine achterban die haar trouw bleef. Nog steeds telt loyaliteit zwaarder dan competentie. Een kring van jaknikkers sluit degenen buiten die ze juist het hardst nodig heeft om zicht op de werkelijkheid te houden. Kritische media en activisten worden als ondermijnend gezien bij de enorme klus die haar regering in vijf jaar tijd moet klaren.
Het leidde tot pittige discussies onder mijn Birmese vrienden toen Suu Kyi besloot in de hachelijke arena te stappen waar het leger dankzij de grondwet veel politieke macht heeft en de totale controle over de ministeries van Defensie, Binnenlandse Zaken en Grensbewaking. Sommigen gaven haar gelijk dat ze pragmatisch de mouwen op wilde stropen. De meesten hadden liever gezien dat ze een leider van nationale eenheid was geworden. Ze waarschuwden dat de ondemocratische setting die de militairen regisseerden een dwangbuis zou blijken, of erger, een val. Vooral de spanningen in de Rakhine-staat in West-Birma, zouden Suu Kyi in een even onmogelijke als machteloze positie plaatsen en haar neergang inluiden. Ze lijken gelijk te krijgen.
Suu Kyi faalt in haar taak op te komen voor alle inwoners
Het weinige dat ze zegt, klinkt behalve uitgeput ook hardline en defensief, terwijl het land juist een boodschap van vrede en verzoening nodig heeft. Terecht nemen media haar de maat. Maar de aandacht voor The Lady is zo obsessief dat degene die de nietsontziende operatie tegen Rohingya-militanten en burgers uit laat voeren buiten beeld blijft: legerleider generaal Min Aung Hlaing.
Ook de rest van de berichtgeving ademt hetzelfde simplisme als in de periode dat ze bewierookt werd, al is ze nu van Beauty Beast geworden. De gedurfde stap tot de oprichting van een adviserende commissie onder leiding van Kofi Annan om de inwoners van Rakhine meer welvaart en vrede te bieden, laat zien dat ze de situatie wel degelijk serieus nam. Vrijwel nergens is terug te vinden dat ze ervoor pleitte om voor de Rohingya-bevolking noch de aanduiding Rohingya noch het denigrerende Bengali te gebruiken. Dat ze op 19 juli tijdens de belangrijkste herdenkingsdag van het land religieuze kopstukken van alle gezindten ontving, was een cruciale boodschap die vrijwel geen journalist oppikte. Via haar adviseur Ko Ni onderzocht ze hoe de ondemocratische grondwet aan te passen, maar ook dat bleef onderbelicht, net als het feit dat hij die poging in januari met de dood moest bekopen. De moord op de constitutioneel expert was ook een dreigement aan Aung San Suu Kyi om niet te zagen aan de poten van de militaire macht.
Zo veel media-aandacht als er is voor Suu Kyi, zo absurd weinig is er voor de complexiteit en achtergronden van het conflict in Rakhine. Het straatarme en verwaarloosde gebied heeft een geschiedenis van strijd tussen boeddhistische koninkrijken en sultanaten.
Inmiddels wordt Aung San Suu Kyi qua beeldvorming in dezelfde kwaadwillende categorie geplaatst als de militairen die al decennia dood en verderf zaaien. De haat op sociale media is ontstellend. Reden te meer voor journalisten om een zorgvuldig en breed narratief te bieden bij het tragische scenario dat zich in Birma ontvouwt (uit NRC)
Ja, ik word graag toekomstbehendig!
- a right delayed is a right denied ( Marten Luther King)
- to deny people their human rights is to challange their very humanity
(Nelson Mandela) - “You should never let your fears prevent you from doiing what you know is right” ( Aung San Suu Kyi)